1.- Por que temos medo ao estranxeiro? Porque tememos que nos agreda e nos magoe?. Todos temos medo ao Cowboy porque se un desdichado estranxeiro se achega ás súas fronteiras, automaticamente saca os seus revólveres. Con todo, non temos medo a Simbad o Mariño porque nos "Contos das mil e unha noites", os Ouççaç (narradores públicos) contaban, no Bagdad do século IX, que a sorte de poder viaxar a illas afastadas e comunicarse cos estranxeiros, dáballe praceres e beneficios. Na civilización do Cowboy o estranxeiro sempre é o inimigo porque o poder e a gloria proceden do control das fronteiras; na de Simbad, con todo, o diálogo co estranxeiro enriquece.
1.1.- Simbad é o contrario dun emigrante. Sempre regresa ao seu punto de partida, que é Bagdad. Nos seus sete viaxes, sae en barca de Bagdad, Tigris abaixo, ata o porto de Basora, desde onde parte, cando o monzón sopra de occidente a oriente, a bordo de navíos, repletos de mercadores árabes ou persas, que sucan o océano Ìndico ata os portos das illas de Malaisia, Indonesia e China. Simbad, e os mercadores que lograban sobrevivir aos naufraxios, permanecían nos portos asiáticos seis ou oito meses, esperando a estación na que o monzón fose favorable e soprase do leste cara ao oeste. Pero Simbad non era unha mera ficción, representaba a unha clase de mercadores de Bagdad que obtiña riqueza e pracer das viaxes e da comunicación co estranxeiro:
1.1.1.- Proba diso é que, se consultan un dicionario francés ou inglés, comprobarán que a palabra monzón é de orixe árabe, vén de mawassim (estacións).
1.1.2.- Outra proba é que Simbad representaba a toda unha civilización de viaxeiros-comunicadores e que a islamización de Malaisia, Indonesia e parte de China non se logrou con exércitos, senón fundamentalmente grazas aos mercadores Sufíes que falaban da súa nova relixión: un Islam onde o estranxeiro é o mellor aliado, un Islam Sufi que se resume nas tres postais que lles repartiron:
Postal N°l-Versículo 34 de Surat 41: "Responde á agresividade con bondade".
Postal N°2-Ibn´Arabi: "O ollo é como un espello: o espello é único pero, no ollo do que mira, as imaxes son múltiples".
Postal N°3-Ibn´Arabi: "A miña relixión é o amor" o que significa que se o xefe dime que o Islam é a violencia, está a falar doutra relixión, non da miña.
2.- Pero Coidado! Non identifiquen automaticamente ao Cowboy coa civilización americana e a Simbad coa árabe; do que eu quero falar aquí é do modelo de estranxeiro: quen ten o incrible poder de controlar o noso imaxinario facéndonos percibir ao estranxeiro como un ser maléfico (modelo Cowboy) ou bondadoso (modelo Simbad)? Quero suxerir a hipótese de que o noso modelo de estranxeiro vénnos imposto polos intereses da elite que controla o estado e a súa máquina burocrática; se Simbad representa un heroe no Bagdad do século IX e, concretamente no reinado do Califa Harun er-Rachid, é porque naquel momento o Estado era aínda incipiente e a elite dirixente podía acumular riquezas e poder grazas a un Islam que en esencia era unha estratexia de comunicación.
3.- Pero un século máis tarde, na mesma dinastía Abasida que seguía reinando en Bagdad, aparece un Califa Cowboy: ao-Mu´tadid, que declarou a guerra a Simbad, prohibiu aos Musulmáns o acceso aos especialistas que ensinaban a arte do diálogo e censurou os libros que explicaban as técnicas de comunicación. Por que? Porque o noso Califa Cowboy tiña á súa disposición un formidable Estado cunha burocracia imperial creada polos conselleiros persas. Os califas árabes, que procedían da tradición nómade e ignorábano todo do estado centralizado, atoparan nos Persas a uns campións da enxeñería e a burocracia imperial. Mu´tadid, o noso califa cowboy, dispoñía dunha formidable estrutura policial, reforzada con espías, para vixiar á poboación de Bagdad e dunha temible forza militar para vencer ao estranxeiro. Imos ler xuntos a declaración de guerra do Califa cowboy contra Simbad para poder entender algo moi importante nun planeta condenado á globalización: o desexo de aterrorizar aos estranxeiros nunca é un desexo do pobo senón das mafias que fabrican as armas e confíanllas a espías e policías:
«Durante ese ano 279 da hégira (século X do calendario cristián) decretouse (nudia) nas rúas de Bagdad por orde do Sultán do Islam (sultan ao muslimin) alMu´tadid que a partir dese momento quedaba prohibido aos narradores públicos (quççaç), portavoces das seitas (turuqiya) e astrólogos apostarse nas rúas ou falar nas mesquitas. E prohibiuse aos libreiros vender libros de retórica (kalam), filosofía (falsafa) e Jadal (técnicas do diálogo)».
(Fonte : o historiador Ibn Katir no seu libro O principio e o fin (Ao bidaya wa nihaya), volume Il, ano 279. Ibn Katir en 774 da hégira , (Século XIV)
Conclusión: É posible imaxinar, tomando como modelo a Simbad, unha globalización na que o papel dos estados consista en facilitar aos cidadáns o coñecemento das técnicas de comunicación e a arte da navegación e da viaxe; porque Simbad, como xa dixen, é o contrario do emigrante. Sempre regresa a Bagdad. Pero de onde se sacaría o diñeiro para ensinar as técnicas de comunicación aos cidadáns? Bastaría con transferir o diñeiro que os cowboys destinan a fabricar armas para espías, policías e soldados, ás institucións que ensinan a arte do diálogo. Quen vai perder con este cambio? Os cidadáns non, desde logo.
TEXTOS ANEXOS
"Responde ó teu agresor con bondade e verás como o teu peor inimigo se transforma nun amigo".
Corán, versículo 34 da Surat 41 (Fuçilat)
O fulgurante esplendor do Islam desde 622, primeiro ano do calendario musulmán que coincide coa hégira, a emigración do profeta da Meca (a súa cidade natal) para buscar aliados en Medina, explícase máis polo desenvolvemento do Jadal, a arte de dialogar co adversario, que polas conquistas militares. Entre os séculos VII e X, Imáns e sabios escribiron centenares de tratados do Jadal para ensinarlles aos musulmáns a estratexia da comunicación. Isto explica, segundo o filósofo marroquí Taha Abderahman, que a lingua árabe posúa 18 palabras para dicir diálogo (as orixes do diálogo "fi-uçul ao hiwar"). A derrota dos árabes en España debeuse, segundo Ibn Khaldun (1332-1406) , cuxa familia foi expulsada de Andalucía tras a caída de Sevilla en 1248, a que deixaran de ensinar a arte do diálogo aos seus descendentes.
Relanzarán o Jadal as 140 televisións árabes que emiten vía satélite? Podemos pensar que si, a xulgar pola popularidade de Fayçal ao Qacem, a estrela da o Jazeera que baseou nel o seu talk-show (magazine) "ao-Itijah ao-Mu'akiss" (a opinión contraria).
O espello de Ibn´Arabi
"O espello é único, pero no ollo do observador as imaxes son múltiples"
Ibn´Arabi, do seu libro "A xoias da sabedoría" (Fuçuç ao hikam)
Segundo Ibn´Arabi, a diversidade dos seres humanos reflicte a propia esencia divina (o espello), de aí a necesidade do safar (a viaxe) recomendado polos Sufíes como medio de autoconocimiento. Só nos coñecemos cando nos enfrontamos á diferenza.
Ibn´Arabi é un gran Sufí (místico musulmán) da España Andalusí; naceu en Murcia, en 1185 (ano 560 do calendario musulmán) e morreu en Damasco en 1240.
Resucitará a televisión por satélite o mundo que soñou Ibn´Arabí, un mundo enriquecido polas súas diferenzas e no que as persoas buscan o diálogo cos estranxeiros para coñecerse a si mesmas?
Poema de Ibn´Arabi
"Creo na relixión do amor, vaian onde vaian as súas caravanas. Pois o amor é a miña relixión e a miña fe".
(do "Intérprete dos desexos" (torjomano ao achwaki) escrito en 1202 na Meca)
O soño de Ibn´Arabi, un mundo gobernado polo amor, que incremente o desexo de comunicar e reduza o potencial de violencia, cobra máis forza que nunca grazas á explosión das televisións árabes que emiten vía satélite e que na actualidade ascenden a 140.
Artigo relacionado: Fátima Mernessi ... - Libros de Fátima Mernissi
Ningún comentario:
Publicar un comentario